Co to jest krzesiwo i jak go używać? - praktyczny poradnik
Krzesiwo to niezawodne narzędzie służące do rozpalania ognia, cenione szczególnie przez osoby uprawiające bushcraft i survival. Stanowi świetną alternatywę dla zapałek i zapalniczek. Jest odporne na wilgoć i trudne warunki atmosferyczne, a jedno krzesiwo wystarcza nawet na kilka tysięcy rozpaleń.
Przeczytaj ten poradnik i dowiedz się, czym dokładnie jest krzesiwo, poznając jego różne typy — dzięki temu łatwiej wybierzesz model najlepiej dopasowany do swoich potrzeb. Znajdziesz tu również praktyczne wskazówki, jak używać krzesiwa do rozpalenia ognia. Wbrew pozorom, rozpalanie ognia przy użyciu krzesiwa wcale nie jest trudne — wystarczy odrobina ćwiczeń.
Jakie są rodzaje krzesiw?
Krzesiwa można podzielić ze względu na zastosowany stop metalu oraz ich konstrukcję. Do najważniejszych typów należą:
- krzesiwa ferrocerowe,
- krzesiwa magnezowe,
- krzesiwa tradycyjne (kowalskie).
Krzesiwo ferrocerowe
Tego typu krzesiwo to nowoczesny produkt, składający się z dwóch głównych elementów: pręta ferrocerowego oraz ergonomicznej rękojeści. Materiał ferrocerium, czyli stop metali, został opracowany w 1903 roku przez austriackiego wynalazcę Carla Auera von Welsbacha i pierwotnie używany był do produkcji zapalników w zapalniczkach.
Działanie takich krzesiw opiera się na gwałtownym zeskrobywaniu drobinek pręta ferrocerowego przy pomocy twardego ostrza, np. stali lub nożyka. Oderwane drobinki ferrocerium natychmiast się utleniają, tworząc iskry o temperaturze sięgającej nawet 3000°C, co pozwala z łatwością rozpalić ognisko. Co ciekawe, obecnie producenci oferują krzesiwa ferrocerowe wyposażone w dodatkowe elementy, takie jak niewielki kompas, gwizdek alarmowy, zawieszka z paracordu, a czasem także iskrownik, który ułatwia krzesanie iskier.
- pręt z ferrocerium
- niska waga
- iskrownik w zestawie
- żywotność do kilku tysięcy użyć
Krzesiwo magnezowe
Krzesiwo magnezowe to narzędzie służące do rozpalania ognia, które łączy w sobie pręt ferrocerowy oraz blok magnezowy. Jego działanie polega na tym, że najpierw zeskrobuje się z bloku magnezu wiórki za pomocą iskrownika, noża lub innego ostrego narzędzia, a następnie krzesze iskry z pręta ferrocerowego na te wiórki, które łatwo się zapalają. Tak powstały płomień roznieca dalszą rozpałkę, np. suchą korę czy watę.
- blok magnezu
- kulkowy łańcuszek łączący iskrownik z blokiem
- iskrownik w zestawie
- niska waga
Krzesiwo tradycyjne (kowalskie)
Krzesiwo kowalskie było powszechnie używane do rozpalania ognia od epoki żelaza aż do połowy XIX wieku. Składało się z kawałka hartowanej stali wysokowęglowej, którą uderzano o krzemień. To uderzenie wytwarzało iskry, które dzięki swojej zdolności do zapłonu umożliwiały rozpalanie łatwopalnego materiału, zwanego hubką.
Tego typu krzesiwa były wytwarzane ręcznie przez kowali, którzy używali hartowanej stali i nadawali im różnorodne kształty oraz zdobienia. Tradycyjne krzesiwo miało zazwyczaj kształt litery „C” lub „U”, ponieważ taki kształt zapewniał wygodny i pewny chwyt podczas rozpalania ognia.
Obecnie tego typu krzesiwa są nadal używane, choć cieszą się nieco mniejszą popularnością niż inne rodzaje. Bardzo często kupują je osoby zainteresowane rekonstrukcjami historycznymi lub cosplayem, ale niektórzy wciąż zabierają je również w teren.
Jakie krzesiwo wybrać?
Jeśli po przeczytaniu powyższych opisów zastanawiasz się, jakie krzesiwo wybrać, odpowiedź brzmi: to zależy od Twoich potrzeb. W praktyce jednak większość osób sięga po krzesiwa ferrocerowe, które są dziś uznawane za najbardziej uniwersalne i wygodne w użyciu.
Krzesiwa magnezowe z kolei bywają postrzegane jako mniej praktyczne – wymagają wcześniejszego zdrapania wiórków magnezu, co zabiera czas, a dodatkowo często mają mniejszy pręt ferrocerowy niż modele klasyczne. Ferrocerowe modele są nie tylko łatwiejsze w obsłudze, ale też często mają praktyczne dodatki, takie jak kompas, gwizdek czy zawieszkę z paracordu, a to wszystko naprawdę potrafi się przydać w terenie.
Wybierając krzesiwo ferrocerowe lub magnezowe, warto zwrócić uwagę na długość i grubość pręta. Dłuższy pręt wytwarza więcej iskier, co ułatwia rozpalanie ognia, a grubszy wystarczy na większą liczbę użyć.
Jak używać krzesiwa do rozpalenia ognia?
Na początku musisz wybrać odpowiedni materiał, który posłuży jako rozpałka. W lesie możesz znaleźć na przykład korę brzozy (nawet jeśli jest wilgotna na zewnątrz, w środku może być sucha), igły sosnowe czy mech (dobrze wysuszony). Przydatne bywają także suche liście paproci, szyszki oraz wnętrze martwych, ale jeszcze niezgniłych drzew – tzw. tłuste drewno (fatwood), bogate w żywicę. Jeśli nie chcesz polegać wyłącznie na tym, co znajdziesz w terenie, możesz zabrać ze sobą gotową rozpałkę, na przykład:
- chusteczki higieniczne,
- waciki kosmetyczne nasączone woskiem lub wazeliną,
- bawełnianą watę,
- bawełniany sznurek (np. z paracordu), który można rozczesać na włókna,
- suchą rozpałkę survivalową dostępną w sklepach outdoorowych.
Jeśli miejsce na ognisko oraz rozpałka są już przygotowane, można przejść do kolejnego etapu — krzesania iskier za pomocą iskrownika, który zazwyczaj jest dołączony do narzędzia. Jeśli iskrownika nie ma, możesz użyć noża lub piły (np. umieszczonej w scyzoryku).
Pierwsza technika używania krzesiwa do rozpalenia ognia
Jedną z najskuteczniejszych metod rozpalania ognia za pomocą krzesiwa jest ustawienie pręta pod kątem około 45 stopni, tak aby jego koniec opierał się stabilnie o podłoże i znajdował się tuż nad przygotowaną rozpałką. Dzięki temu masz większą kontrolę nad kierunkiem i skupieniem iskier. Krzesiwo można oprzeć też o czubek buta dla większej stabilności. Do krzesania iskier można użyć iskrownika, krawędzi grzbietu noża lub w ostateczności krawędzi tnącej – choć ta ostatnia opcja jest mniej zalecana, ponieważ może stępić nóż i zwiększyć ryzyko kontuzji.
Kilka energicznych, zdecydowanych ruchów wzdłuż pręta powinno wystarczyć, by uzyskać obfity snop iskier. Warto przy tym pamiętać, że nie tyle poruszasz iskrownikiem, co przesuwasz pręt krzesiwa do tyłu, trzymając iskrownik nieruchomo – to pomaga zachować celność i nie rozrzucać rozpałki.
Druga technika używania krzesiwa do rozpalenia ognia
Druga technika polega na trzymaniu pręta krzesiwa około 3–5 cm nad przygotowaną rozpałką i przyłożeniu do niego ostrej krawędzi iskrownika (lub grzbietu noża). W tej metodzie iskrownik pozostaje nieruchomy, a ruch krzesania wykonujemy poprzez przesuwanie pręta wzdłuż krawędzi iskrownika – do tyłu, w górę. Iskry z łatwością opadają na przygotowaną poniżej rozpałkę. Dużą zaletą tej techniki jest to, że delikatne elementy rozpałki, takie jak wata, sucha trawa czy kora brzozy, pozostają na miejscu i nie zostają przypadkowo poruszone ani rozsypane podczas krzesania. Metoda ta jest idealna dla osób, które dopiero uczą się rozniecania ognia za pomocą krzesiwa.
Uwaga! Powyższe metody dotyczą krzesiw ferrocerowych. Inaczej używa się krzesiw tradycyjnych (kowalskich) i magnezowych.
Oferta krzesiw w MILITARY
W naszej ofercie znajdziesz różne krzesiwa, w tym modele magnezowe oraz ferrocerowe, które świetnie sprawdzają się w każdych warunkach. Oprócz klasycznych krzesiw oferujemy także praktyczne breloki i bransoletki wyposażone w krzesiwo. Bransoletka z krzesiwem to świetny gadżet, ponieważ wykonana jest z paracordu – specjalnej, bardzo wytrzymałej linki, która w sytuacjach awaryjnych może posłużyć na przykład do budowy schronienia.
Warto wyposażyć się w krzesiwo, ponieważ jest ono znacznie bardziej skuteczne i pewne niż zapałki czy zapalniczka, zwłaszcza w trudnych warunkach. Krzesiwo działa nawet po zamoczeniu, w niskich temperaturach oraz przy silnym wietrze.
